Get cash from your website. Sign up as affiliate.

Tất cả vì học sinh thân yêu !

Chào mừng các em học sinh yêu quý !

Thứ Sáu, 29 tháng 7, 2011

Phương pháp nhận biết và tách chất

C¸c bµi tËp nhËn biÕt, t¸ch chÊt vµ tinh chÕ
I. NhËn biÕt
1. Nguyªn t¾c
- N¾m v÷ng tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc c¬ b¶n cña chÊt ®ã
- Cã thÓ dïng ph­­¬ng ph¸p vËt lÝ vµ ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt chÊt, nh­­ng th­­êng ­­u tiªn ph­¬ng ph¸p vËt lÝ tr­­íc
- C¸c ph¶n øng dïng ®Ó nhËn biÕt ph¶i  ®¬n gi¶n, cã dÊu hiÖu râ rµng: cã kÕt tña xuÊt hiÖn, cã khÝ tho¸t ra, dung dÞch ®æi mµu…Cã nh÷ng ph¶n øng x¶y ra nh­ng kh«ng cã dÊu hiÖu râ rÖt th× kh«ng ®­îc dïng ®Ó nhËn biÕt, vÝ dô NaOH + HCl
- NÕu cã nhiÒu thuèc thö cã thÓ dïng ®Ó nhËn biÕt th× ­u tiªn thuèc thö dÔ t×m kiÕm vµ rÎ tiÒn, cho hiÖn t­­îng râ rµng h¬n
- C¸c chÊt dïng ®Ó nhËn biÕt ®Òu ®­­îc gäi lµ thuèc thö kÓ c¶ qu× tÝm, n­íc…
- §Ò bµi yªu cÇu nhËn biÕt c¸c chÊt riªng biÖt th× ta chØ cÇn t×m ra ( n -1) chÊt, cßn nÕu ®Ò bµi yªu cÇu chøng minh sù cã mÆt cña n chÊt trong hçn hîp th× phÈi nhËn biÕt n chÊt ®ã.
2. Ph­­¬ng ph¸p
B­­íc 1: LÊy mÉu thö vµ ®¸nh sè thø tù (nÕu cÇn)
B­íc 2: Lùa chän thuèc thö, cho vµo tõng mÉu thö
B­­íc 3: Nªu hiÖn t­­îng quan s¸t  ®­­îc, rót ra kÕt luËn ®ã lµ chÊt g×, viÕt ph­­¬ng tr×nh ho¸ häc minh häa ( nÕu cã ).
3.  C¸c d¹ng bµi tËp nhËn biÕt                                                                       
a) NhËn biÕt c¸c chÊt riªng biÖt:
+ Thuèc thö kh«ng h¹n chÕ
+ Thuèc thö h¹n chÕ
+ Kh«ng dïng thªm thuèc thö ( ph©n biÖt b»ng tÝnh chÊt vËt lÝ, ®un nãng c¸c chÊt hoÆc cho c¸c chÊt ph¶n øng víi nhau tõng ®«i mét )
b) Chøng minh sù cã mÆt cña nhiÒu chÊt trong hçn hîp
4. Mét sè thuèc thö th­­êng dïng
a) Dd axit:   + qu× tÝm
                        + axit HCl: dd AgNO3  kÕt tña tr¾ng AgCl
                        + axit H2SO4: kim lo¹i Ba  cã khÝ tho¸t ra vµ cã kÕt tña tr¾ng BaSO4 
                                                Dd muèi Ba hoÆc Ba(OH)2: cã kÕt tña tr¾ng xuÊt hiÖn BaSO4
                                                Dïng BaO r¾n: chÊt r¾n tan vµ cã kÕt tña tr¾ng BaSO4­ 
                        + axit H3PO4: Dïng dd muèi AgNO3  cã kÕt tña mµu vµng Ag3PO4
                        + axit HNO3: Dïng kim lo¹i Cu dd kh«ng mµu chuyÓn dÇn sang mµu xanh, cã khÝ mµu n©u tho¸t ra ( nÕu HNO3 lo·ng th× cã khÝ NO kh«ng mµu ho¸ n©u trong kh«ng khÝ).
                        + axit H2S:Dïng dd muèi Ag, hoÆc Cu  cã kÕt tña ®en Ag2S hoÆc CuS
b) Baz¬ kiÒm: Dïng qu× tÝm hoÆc phªnolphtalein.
                        Víi Ca(OH)2 sôc khÝ CO2 hoÆc SO2 xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng sau ®ã kÕt tña tan nÕu sôc d­­.
                        Víi Ba(OH)2: Dïng H2SO4, muèi sunfat : cã kÕt tña tr¾ng BaSO4
c) Muèi
            Khi nhËn biÕt muèi theo kim lo¹i ta dïng dd kiÒm ( NaOH )
            + Muèi Al3+ : t¹o kÕt tña tr¾ng keo sau ®ã kÕt tña tan dÇn trong kiÒm d­.­
            + Muèi Cu2+ : t¹o kÕt tña keo xanh
            + Muèi Fe2+ : kÕt tña tr¾ng xanh
            + Muèi Fe3+ : kÕt tña ®á n©u
            + Muèi Mg2+ : kÕt tña tr¾ng kh«ng tan trong kiÒm d­­.
            + Muèi Ag+ : t¹o Ag2O kÕt tña ®en
            + Muèi NH4+ : cã khÝ NH3 mïi khai vµ lµm xanh giÊy qu× Èm
NhËn biÕt thªo gèc axit:
+ Gèc Cl- : dd AgNO3 : cã kÕt tña tr¾ng AgCl
+         Br-: dd AgNO3 : cã kÕt tña vµng nh¹t AgBr
+          I- : dd AgNO3 : cã kÕt tña vµng AgI
+          S2-: dd AgNO3 : cã kÕt tña ®en Ag2S
+        PO43-: dd AgNO3 : cã kÕt tña vµng Ag3PO4
+        SO42-: dd Ba2+ : cã kÕt tña tr¾ng BaSO4
+        CO32- : dïng axit m¹nh: cã khÝ CO2
+        SO32- : dïng axit m¹nh: cã khÝ SO2
+        SiO3 : dïng axit m¹nh: T¹o H2SiO3 kÕt tña keo
+        NO3- : dïng axit m¹nh ( HCl, H2SO4 ) vµ bét Cu: cã khÝ NO2 mÇu n©u
d) C¸c khÝ:
+ CO : DÉn qua bét CuO nung nãng : CuO mµu ®en chuyÓn thµnh mµu ®á cña Cu
+ H2 :  DÉn qua bét CuO nung nãng : CuO mµu ®en chuyÓn thµnh mµu ®á cña Cu
+ CO2 : lµm ®ôc n­­íc v«i trong
+ SO2 : lµm mÊt mµu n©u ®á cña dd n­­íc br«m
            SO2 + Br2 + H2O  HBr + H2SO4
+ NH3 : cã mïi khai, lµm xanh qu× tÝm Èm, hoÆc ph¶n øng víi HCl ®Ëm ®Æc t¹o khãi tr¾ng:                         NH3(k) + HCl(k)     NH4Cl(r)   ( bét tr¾ng)
+ H2S : mïi trøng thèi, t¹o kÕt tña ®en víi dd Cu(NO3)2
+ HCl : qu× tÝm Èm ho¸ ®á, t¹o khãi tr¾ng víi NH3, t¹o kÕt tña tr¾ng víi dd AgNO3
+ NO : kh«ng mµu ho¸ n©u trong kh«ng khÝ
+ NO2 : lµm l¹nh tõ mµu n©u chuyÓn sang kh«ng mµu hoÆc lµm qu× tÝm Èm ho¸ ®á:                                                                                                                                    2 NO2(mµu n©u)                  N2O4( kh«ng mµu)
NO2 + H2O    HNO2  +  HNO3  
e) C¸c oxit:
            Oxit baz¬: ®Ó nhËn biÕt c¸c oxit kim lo¹i th­­êng ph¶i chuyÓn thµnh dung dÞch kiÒm hoÆc dd muèi, sau ®ã nhËn biÕt kiÒm vµ muèi ®Ó nhËn biÕt c¸c oxit ban ®Çu.
5. Bµi tËp

1. Ng­­êi ta ®­­a cho em 1  mÉu oxit, lµm thÕ nµo ®Ó biÕt oxit ®ã thuéc lo¹i oxit nµo.
2. NhËn xÐt sau ®©y ®óng hay sai: “Trén lÉn 2 chÊt víi nhau ta thu ®­­îc mét hçn hîp”. LÊy VD minh ho¹.
3. Cã 5 mÉu kim lo¹i : Ba, Mg, Al, Fe, Ag. NÕu chØ dïng dd H2SO4 lo·ng th× cã thÓ nhËn biÕt ®­­îc nh÷ng kim lo¹i nµo.
4. Tr×nh bµy c¸ch ph©n biÖt c¸c chÊt riªng biÖt sau:
a) 5 chÊt bét: Cu, Al, Fe, Ag, S
b) 4 chÊt bét mµu tr¾ng: CuO, Na2O, MgO, P2O5
c) 4 chÊt bét: K, Mg, Al, Ag
5. ChØ dïng thªm 1 ho¸ chÊt, h·y ph©n biÖt c¸c oxit riªng biÖt sau: K2O, Al2O3, MgO
6. H·y chän 1 thuèc thö thÝch hîp ®Ó nhËn biÕt c¸c dd riªng biÖt sau:
a) NaOH, Ba(OH)2, Na2SO4 vµ NaCl
b) NH4Cl, (NH4)2SO4, NaNO3, Al(NO3)3, MgCl2, FeCl2, FeCl3.
7. ChØ dïng H2O vµ CO2 cã thÓ nhËn biÕt ®­­îc 5 chÊt bét mµu tr¾ng sau ®©y kh«ng: Na2CO3, NaCl, Na2SO4­, BaCO3 vµ BaSO4    
8. Tr×nh bµy ph­­¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt tõng dung dÞch trong c¸c tr­­êng hîp sau:
a) NaCl, NaNO3 vµ HCl ®ùng trong 3 lä riªng biÖt
b) NaCl, CaCl2 vµ AlCl ®ùng trong 3 lä riªng biÖt
c) HCl, HNO3, H2SO4 trong cïng mét dung dÞch lo·ng
9. ChØ dïng 1 ho¸ chÊt thÝch hîp h·y nhËn biÕt      
a) CaCl2, Ba(OH)2, Na2SO4, KOH
b) Ba(NO3)2, NaCl, H2SO4, HCl
c) NH­4Cl, (NH4)2SO4, NaNO3, MgCl2, FeCl2, FeCl3, Al(NO3)3, CuCl2
d) CaCO3, Fe2O3, Al2O3 vµ SiO2
®) C¸c dung dÞch K2SO4, K2CO3, K2SiO3, K2S, K2SO3.
10. NhËn biÕt c¸c chÊt sau mµ kh«ng dïng ho¸ chÊt kh¸c : H2O, dd NaCl, dd HCl, dd Na2CO3
11. Cã 5 lä mÊt nh·n mçi lä ®ùng 1 trong c¸c dung dÞch sau: NaHCO3, NaHSO4, Mg(HCO3)2, Na2SO3, Ba(HCO3)2. Tr×nh bµy c¸ch nhËn biÕt tõng dung dÞch mµ kh«ng dïng ho¸ chÊt kh¸c.
12. Kh«ng dïng thªm thuèc thö, h·y nhËn biÕt c¸c dung dÞch:
a) CaCl2, Na2CO3, NaHCO3, Ca(HCO3)2
b) NaHCO3, Na2CO3, BaCl2, Na3PO4, H2SO4
c) MgCl2, NaOH, NH4Cl, BaCl2, H2SO4
d) NH4NO3, Al(NO3)3, Pb(NO3)2, FeCl3, HCl, KOH
®) K2SO4, Al(NO3)3, (NH4)2SO4, Ba(NO3)2 vµ NaOH
13. NH3 bÞ lÉn h¬i n­­íc, muèn cã NH3 tinh khiÕt cã thÓ dïng c¸c chÊt nµo trong sè c¸c chÊt sau: P2O5, Na, H2SO4 ®Æc, CaO, KOH
14. Cho 2 èng nghiÖm (1) vµ (2) ®Òu ®ùng dd KI. Cho luång khÝ O2  qua dd èng (1) vµ O3 qua dd èng (2).
a) Nªu hiÖn t­­îng vµ tõ ®ã so s¸nh tÝnh oxi ho¸ cña O2 vµ O3 
b) NhËn biÕt s¶n phÈm t¹o ra trong èng (2).
15. §Ó nhËn biÕt c¸c chÊt r¾n riªng biÖt mÊt nh·n gåm:  NaCl, Na2CO3, CaCO3, BaSO4 ta dïng ho¸ chÊt lµ:
            A.  dung dÞch HCl vµ CO2                               B.  2O vµ CO2
            C.  dung dÞch NaOH vµ CO2                           D.  dung dÞch NaOH vµ dung dÞch HCl
Mét sè d¹ng bµi tËp nhËn biÕt:
 @. Nhaän bieát baèng thuoác thöû töï choïn:
Caâu 1:  Trình baøy phöông phaùp phaân bieät 5 dung dòch: HCl, NaOH, Na2SO4, NaCl, NaNO3.
Caâu 2:  Phaân bieät 4 chaát loûng: HCl, H2SO4, HNO3, H2O.
Caâu 3:  Coù 4 oáng nghieäm, moãi oáng chöùa 1 dung dòch muoái (khoâng truøng kim loaïi cuõng nhö goác axit) laø: clorua, sunfat, nitrat, cacbonat cuûa caùc kim loaïi Ba, Mg, K, Pb.
a)     Hoûi moãi oáng nghieäm chöùa dung dòch cuûa muoái naøo?
b)     Neâu phöông phaùp phaân bieät 4 oáng nghieäm ñoù?.
Caâu 4:  Phaân bieät 3 loaïi phaân boùn hoaù hoïc: phaân kali (KCl), ñaïm 2 laù (NH4NO3), vaø supephotphat keùp Ca(H2PO4)2.
Caâu 5:  Coù 8 dung dòch chöùa: NaNO3, Mg(NO3)2, Fe(NO3)2, Cu(NO3)2, Na2SO4, MgSO4, FeSO4, CuSO4. Haõy neâu caùc thuoác thöû vaø trình baøy caùc phöông aùn phaân bieät caùc dung dòch noùi treân.
 Caâu 6:  Coù 4 chaát raén: KNO3, NaNO3, KCl, NaCl. Haõy neâu caùch phaân bieät chuùng.
Caâu 7:  Baèng phöông phaùp hoaù hoïc haõy nhaän bieát caùc hoãn hôïp sau: (Fe + Fe2O3), (Fe + FeO), (FeO + Fe2O3).
Caâu 8:  Coù 3 loï ñöïng ba hoãn hôïp daïng boät: (Al + Al2O3), (Fe + Fe2O3), (FeO + Fe2O3). Duøng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå nhaän bieát chuùng. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng xaûy ra.
@. Nhaän bieát chæ baèng thuoác thöû qui ñònh:
Caâu 1:  Nhaän bieát caùc dung dòch trong moãi caëp sau ñaây chæ baèng dung dòch HCl:
a)     4 dung dòch: MgSO4, NaOH, BaCl2, NaCl.
b)     4 chaát raén: NaCl, Na2CO3, BaCO3, BaSO4.
Caâu 2:  Nhaän bieát baèng 1 hoaù chaát töï choïn:
a)     4 dung dòch: MgCl2, FeCl2, FeCl3, AlCl3.
b)     4 dung dòch: H2SO4, Na2SO4, Na2CO3, MgSO4.
c)      4 axit: HCl, HNO3, H2SO4, H3PO4.
Caâu 3:  Chæ ñöôïc duøng theâm quyø tím vaø caùc oáng nghieäm, haõy chæ roõ phöông phaùp nhaän ra caùc dung
dòch bò maát nhaõn: NaHSO4, Na2CO3, Na2SO3, BaCl2, Na2S.
Caâu 4:  Cho caùc hoaù chaát: Na, MgCl2, FeCl2, FeCl3, AlCl3. Chæ duøng theâm nöôùc haõy nhaän bieát chuùng.
@. Nhaän bieát khoâng coù thuoác thöû khaùc:
Caâu 1:  Coù 4 oáng nghieäm ñöôïc ñaùnh soá (1), (2), (3), (4), moãi oáng chöùa moät trong 4 dung dòch sau: Na2CO3, MgCl2, HCl, KHCO3. Bieát raèng:
-          Khi ñoå oáng soá (1) vaøo oáng soá (3) thì thaáy keát tuûa.
-          Khi ñoå oáng soá (3) vaøo oáng soá (4) thì thaáy coù khí bay leân.
Hoûi dung dòch naøo ñöôïc chöùa trong töøng oáng nghieäm.
Caâu 2:  Trong 5 dung dòch kyù hieäu A, B, C, D, E chöùa Na2CO3, HCl, BaCl2, H­2SO4, NaCl. Bieát:
-          Ñoå A vaøo B  coù keát tuûa.
-          Ñoå A vaøo C  coù khí bay ra.
-          Ñoå B vaøo D  coù keát tuûa.
Xaùc ñònh caùc chaát coù caùc kí hieäu treân vaø giaûi thích.
Caâu 3:  Haõy phaân bieät caùc chaát trong moãi caëp dung dòch sau ñaây maø khoâng duøng thuoác thöû khaùc:
a)     NaCl, H2SO4, CuSO4, BaCl2, NaOH.
b)     NaOH, FeCl2, HCl, NaCl.
Caâu 4:  Coù 6 dung dòch ñöôïc ñaùnh soá ngaãu nhieân töø 1 ñeán 6. moãi dung dòch chöùa moät chaát goàm: BaCl2, H2SO4, NaOH, MgCl2, Na2CO3. laàn löôït thöïc hieän caùc thí nghieäm vaø thu ñöôïc keát quaû nhö sau:
Thí nghieäm 1: Dung dòch 2 cho keát tuûa vôùi caùc dung dòch 3 vaø 4.
Thí nghieäm 2: Dung dòch 6 cho keát tuûa vôùi caùc dung dòch 1 vaø 4.
Thí nghieäm 3: Dung dòch 4 cho khí bay leân khi taùc duïng vôùi caùc dung dòch 3 vaø 5.
Haõy xaùc ñònh soá cuûa caùc dung dòch.
Caâu 5:  Khoâng ñöôïc duøng theâm hoaù chaát naøo khaùc , haõy nhaän bieát caùc chaát ñöïng trong caùc loï maát nhaõn sau: KOH, HCl, FeCl3, Pb(NO3)2, Al(NO3)3, NH4Cl.
Caâu 6:  Khoâng ñöôïc duøng theâm hoaù chaát naøo khaùc , haõy nhaän bieát 5 loï maát nhaõn sau: NaHSO4, Mg(HCO3)2, Ca(HCO3)2, Na2CO3, KHCO3.

II. T¸ch chÊt vµ tinh chÕ c¸c chÊt
1. Ph­­¬ng ph¸p
a) Sö dông ph­­¬ng ph¸p vËt lÝ:
- Ph­­¬ng ph¸p läc: t¸ch chÊt kh«ng tan ra  khái hçn hîp láng
- Ph­­¬ng ph¸p chiÕt: t¸ch c¸c chÊt láng ra khái hçn hîp láng kh«ng ®ång nhÊt.
- Ph­­¬ng ph¸p ch­ng cÊt ph©n ®o¹n: c¸c chÊt cã tos kh¸c nhau nhiÒu.
- Ph­­¬ng ph¸p lµm ®«ng ®Æc: c¸c chÊt cã nhiÖt ®é ®«ng ®Æc kh¸c nhau nhiÒu
- Ph­­¬ng ph¸p l­­îm nhÆt: c¸c chÊt r¾n cã mµu s¾c kh¸c nhau
- Ph­­¬ng ph¸p tõ tÝnh; c« c¹n
- Ph­­¬ng ph¸p s¾c kÝ: s¾c kÝ khÝ, s¾c kÝ láng
b) Sö dông ph­­¬ng ph¸p ho¸ häc
* S¬ ®å t¸ch:
                                                                                                         XY
           A                                           AX                      
                                                       p.­ t¸i t¹o               A
          B          p.­ t¸ch
                                                      B
2        Ph¶n øng dïng ®Ó t¸ch ph¶i tho· m·n 3 yªu cÇu:
3        ChØ t¸c dông lªn chÊt cÇn t¸ch trong hçn hîp
4        Tõ s¶n phÈm t¹o thµnh cã thÓ t¸ch dÔ dµng khái hçn hîp
5        Tõ s¶n phÈm t¹o thµnh dÔ dµng t¸i t¹o l¹i ®­­îc chÊt ban ®Çu
L­u ý: Kh¸c víi bµi tËp nhËn biÕt, bµi tËp t¸ch chÊt yªu cÇu ph¶i t¸ch toµn bé c¸c chÊt ra khái nhau v× vËy ph¶i tiÕn hµnh tÊt c¶ ®èi víi hçn hîp. Nãi c¸ch kh¸c lµ kh«ng lÊy mÉu.
2. Bµi tËp
1. H·y dïng ph­­¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó t¸ch c¸c kim lo¹i: Cu, Ag, Al, Fe ra khái hçn hîp.
2. Tr×nh bµy ph­­¬ng ph¸p ®Ó tinh chÕ muèi ¨n tinh khiÕt tõ hçn hîp NaCl, Na2SO4, NaBr, MgCl2, CaCl2 vµ CaSO4.

                                 NaCl                              NaCl                         Br2
NaCl                         NaBr   + Na2CO3           NaBr       + Cl2   
NaBr                        MgCl2                             Na2CO3 (d­)
MgCl2  + BaCl2        CaCl2                                                            NaCl                     CO2,Cl2
CaCl2                        BaCl2(d­)                         MgCO3                Na2CO3 + HCl  
Na2SO4                                                           CaCO3                  Cl2(d­)                   NaCl CaSO4                    BaSO4                             BaCO3                                                HCl 
                                                                                                                                               t0

                                                                                                                                         NaCl
3. B»ng ph­­¬ng ph¸p ho¸ häc h·y t¸ch Al2O3, Fe2O3 vµ SiO2 ra khái hçn hîp.
4. Trong phßng thÝ nghiÖm th­­êng ®iÒu chÕ CO2 tõ CaCO3 vµ HCl do ®ã CO2 bÞ lÉn mét Ýt khÝ HCl vµ h¬i n­­íc. Lµm thÕ nµo ®Ó cã CO2 hoµn toµn tinh khiÕt.(  NaHCO3  H2SO4 hoÆc P2O5 ).
5. Nªu 2 ph­­¬ng ph¸p t¸ch Ag – Cu ra khái hîp kim.
6. §Ó lµm kh« khÝ NH3, HCl ng­­êi ta lµm thÕ nµo.

Mét sè bµi tËp vËn dông
Caâu 1: Taùch rieâng dung dòch töøng chaát sau ra khoûi hoãn hôïp dung dòch AlCl3, FeCl3, BaCl2.
Caâu 2: Neâu phöông phaùp taùch hoãn hôïp goàm 3 khí: Cl2, H2 vaø CO2 thaønh caùc chaát nguyeân chaát.
Caâu 3: Neâu phöông phaùp taùch hoãn hôïp ñaù voâi, voâi soáng, silic ñioxit vaø saét (II) clorua thaønh töøng chaát nguyeân chaát.
Caâu 4: Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå laáy töøng oxit töø hoãn hôïp : SiO2, Al2O3, Fe2O3 vaø CuO.
Caâu 5: Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå laáy töøng kim loaïi Cu vaø Fe töø hoãn hôïp caùc oxit SiO2, Al2O3, CuO vaø FeO.
Caâu 6: Baèng phöông phaùp hoaù hoïc haõy taùch töøng kim loaïi Al, Fe, Cu ra khoûi hoãn hôïp 3 kim loaïi.


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét